จุดหมายของชีวิต๑

ขั้นที่ ๑  ทิฏฐธัมมิกัตถะ  จุดหมายขั้นตาเห็น  หรือประโยชน์ปัจจุบัน

ก)      มีสุขภาพดี  ร่างกายแข็งแรง  ไร้โรค  งามสง่า  อายุยืน

ข)      มีเงินมีงาน  มีอาชีพสุจริต  พึ่งตนได้ทางเศรษฐกิจ

ค)      มีสถานภาพดี  เป็นที่ยอมรับนับถือในสังคม

ง)      มีครอบครัวผาสุก  ทำวงศ์ตระกูลให้เป็นที่นับถือ

ขั้นที่ ๒  สัมปรายิกัตถะ  จุดหมายขั้นเลยตาเห็น  หรือประโยชน์เบื้องหน้า

ก)      ความอบอุ่นซาบซึ้งสุขใจ  ด้วยศรัทธา  มีหลักใจ

ข)      ความภูมิใจในชีวิตสะอาด  ที่ได้ประพฤติแต่การสุจริต

ค)      ความอิ่มใจในชีวิตมีคุณค่า  ที่ได้เสียสละทำประโยชน์

ง)      ความแกล้วกล้ามั่นใจ ที่มีปัญญาแก้ปัญหานำชีวิตได้

จ)      ความโล่งจิตมั่นใจ  ว่าได้ทำกรรมดี  มีทุนประกันภพใหม่

ขั้นที่ ๓  ปรมัตถะ  จุดหมายสูงสุด  หรือประโยชน์อย่างยิ่ง

ก)      ไม่หวั่นไหวไปตามความผันผวนปรวนแปรต่าง ๆ

ข)      ไม่ผิดหวังเศร้าบีบคั้นจิตเพราะความยึดติดถือมั่น

ค)      ปลอดโปร่ง  สงบ  ผ่องใส  สดชื่น  เบิกบานใจตลอดเวลา

ง)      เป็นอยู่และทำการด้วยปัญญาซึ่งมองที่เหตุปัจจัย

 

จุดหมาย ๓ ขั้นนี้  แยกเป็น ๓ ด้าน  คือ

ด้านที่ ๑  อัตตัตถะ  จัดหมายเพื่อตน  หรือประโยชน์ตน คือ  ประโยชน์  ๓  ขั้นข้างต้น  ซึ่งพึงทำให้เกิดขึ้นแก่ตนเอง หรือ  พัฒนาชีวิตของตนให้ลุถึง

ด้านที่ ๒  ปรัตถะ   จุดหมายเพื่อผู้อื่น  หรือประโยชน์ผู้อื่น  คือ  ประโยชน์  ๓  ขั้นข้างต้น ซึ่งพึงช่วยเหลือให้ผู้อื่นหรือเพื่อนมนุษย์ได้บรรลุถึง  ด้วยการชักนำสนับสนุนให้เขาพัฒนาชีวิตของเขาเองขึ้นไปจนเข้าถึงตามลำดับ

ด้านที่ ๓  อุภยัตถะ   จุดหมายร่วมกัน  หรือประโยชน์ทั้งสองฝ่าย  คือ ประโยชน์สุขและความดีงามร่วมกันของชุมชน  หรือสังคม  รวมทั้งภาวะและปัจจัยแวดล้อมต่าง ๆ  ซึ่งพึงช่วยกันสร้างสรรค์บำรุงรักษา  เพื่อเกื้อหนุนให้ทั้งตนและผู้อื่นก้าวไปสู่จัดหมาย  ๓  ขั้นข้างต้น